Studiedag van BtecCH en VIVES verschaft duidelijkheid
Welke zijn de hernieuwbare brandstoffen van de toekomst? Het kenniscentrum in verwarmings- en koeltechnieken BtecCH en hogeschool VIVES sloegen de handen in elkaar om hier een antwoord op te formuleren. Op 24 mei organiseerden ze een studiedag over het potentieel van waterstof, biogas en biofuel voor de verwarming en koeling van ons gebouwenpark.
"Er zijn nog veel misvattingen over alternatieve brandstoffen en hun milieuvriendelijkheid"
Een alternatief voor all-electric
De namiddag, die met 125 aanwezigen een succes kan worden genoemd, werd ingezet door Werner Neuville, algemeen directeur van BtecCH en Marc Decat, opleidingshoofd graduaten HVAC-systemen en Hernieuwbare energiesystemen van VIVES. Al snel werd de lijn van de studiedag duidelijk in de vorm van enkele bedenkingen van hen. Op de vraagstellingen of all-electric vandaag al een optie is, of alle woningen klaar zijn om te verwarmen met warmtepompen, en of we verder kunnen met fossiele brandstoffen, was het antwoord duidelijk: neen!
Hun (overgang)oplossingen om de klimaatdoelstellingen van 2050 te halen? Minder verbruiken, hybride installaties inzetten en biobrandstoffen gebruiken. "Deze drie samen zullen meer bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen dan er vandaag veel over te praten en het probleem te verplaatsen naar 2030–2050", aldus Marc Decat.
"Er zijn echter nog veel misvattingen over alternatieve brandstoffen en hun milieuvriendelijkheid", gaat Werner Neuville verder. "Nochtans zijn de oplossingen beschikbaar en zijn fabrikanten en energiespelers klaar om ze tot bij de klant te brengen. Al zal men wetgevend en ondersteunend een tandje moeten bijsteken. De sector is klaar, maar zijn ook de gebruikers en de politiek er klaar voor?"
De sector heeft oplossingen klaar om de klimaatdoelstellingen te halen, maar zijn ook de gebruikers en de politiek er klaar voor?
Wat denkt de politiek?
Andries Gryffroy, Vlaams Parlementslid (N-VA) en voorzitter van de Klimaatcommissie van het Vlaams Parlement: "Slechts 6,8% van de huidige woningen voldoen aan het label 'klimaatneutraal'. Dat betekent dat nog 2,9 miljoen wooneenheden moeten evolueren naar de klimaatdoelstellingen van 2050, oftewel 100.000 wooneenheden per jaar."
"Ons patrimonium decarboniseren is een enorme uitdaging. Verwarming is hier immers een erg gedecentraliseerd gegeven. 70% van de Vlamingen heeft een eigen woning. We moeten elke eigenaar er dus individueel toe aanzetten om zijn/haar woning klimaatvriendelijk te maken."
"Alles begint bij een lager verbruik. Een niet gebruikt kilowattuur is het goedkoopst en het properst. Ik ben dan ook geen fan om elektriciteit goedkoper te maken, want dan zal het verbruik ongetwijfeld opnieuw de hoogte ingaan."
"De politiek wordt soms verweten dat ze te veel maatregelen oplegt. Fabrikanten komen met een elektrische oplossing omdat Europa dat vraagt. Terwijl er misschien andere, nog betere, oplossingen voorhanden zijn, die nu omwille van de wetgeving niet op de markt geraken."
"Een one-size-fits-alloplossing voor alle gebouwen is er niet. De toekomst zal een en-enverhaal zijn. Meer warmtenetten kunnen in de toekomst een deel van de oplossing zijn. De injectie van biomethaan-biogas gebeurt nu al, en zal in de toekomst nog aan belang winnen."
"Ook waterstof zal een deel van de oplossing zijn, zeker voor de processen die niet kunnen geëlektrificeerd worden. Al pleit ik wel voor het gebruik van in Europa geproduceerde waterstof. Als we gaan importeren uit de Sahara of Chili, die worden volgelegd met zonnepanelen om groene waterstof te produceren, dan zijn we opnieuw afhankelijk van landen buiten Europa voor onze energiebevoorrading."
"Bij hybride warmtepompen blijf ik vraagtekens plaatsen. Ik ben ook op de rem gaan staan toen dit enkele jaren geleden als oplossing naar voren werd geschoven. Het biedt op de vervangmarkt zeker mogelijkheden, maar de aanschafprijs is nog hoog en de elektriciteitsprijs is dat ook." Van biobrandstoffen vindt Andries Gryffroy dat de technologie nog te veel in de kinderschoenen staat. "Op basis van demoprojecten kan ik geen decreet schrijven. Let wel: het Vlaams Energie- en Klimaatplan is niet gebeiteld. Er is ruimte voor bijsturing."
Hoe zien fabrikanten de toekomst?
De fabrikanten gaan er ook van uit dat multitechnologie de beste manier is om de klimaatdoelstellingen te halen, en zetten behalve op elektrificatie ook in op andere technieken.
Patrick O (ATTB): "We moeten de eigenaars activeren. De Vlaamse maatregel om de huurprijs te indexeren op basis van het energielabel is daarom een goede beslissing geweest"
Patrick O, public affairs officer van ATTB, de associatie die verwarmingsproducenten verenigt: "In privéwoningen met een verbruik van 0 tot 100 kWh per m2 per jaar zijn warmtepompen, zonnethermie en pv een goede oplossing. Idealiter in combinatie met een batterij voor het aankoppelen van een elektrische wagen."
"Voor woningen met een verbruik hoger dan 100 kWh per m2 per jaar zit de prijs van warmtepompen, hybride installaties of installaties op biobrandstof de consument vaak nog dwars. Hier zijn fiscale flessenopeners nodig, die ook op lange termijn interessant zijn. De consument wil een installatie voor 20 jaar, niet voor 2 à 3 jaar."
"Vandaag hebben woningen gemiddeld een EPC van 360. Niet al deze woningen verbruiken 360 kWh per m2 per jaar, maar toch meer dan de helft. Deze eigenaars moeten worden geactiveerd. De Vlaamse maatregel om de huurprijs te indexeren op basis van het energielabel is in dat opzicht zeker een goede beslissing geweest."
"We moeten ook goed beseffen dat België water gebruikt als energiedrager en Amerika, China en Japan kiezen voor lucht als energiedrager. Wanneer wij niet alert zijn en niet voortmaken, dan staat ons eenzelfde scenario te wachten als met de elektrische wagens die vandaag veelal uit China komen. Dat wordt dan een tweede wake-upcall na de energiecrisis die volgde op de Oekraïne-inval."
Maarten Van Haute, manager Downsteam R&T bij Q8. "Ik zie veel parallellen tussen het wegtransport en de heatingsector. Europa wil beide elektrificeren, maar dat kan niet zomaar. Het is een transitieproces. Voor verwarming ligt het zelfs nog gevoeliger, want heating is een basisbehoefte. Er moeten oplossingen worden gezocht waarbij de gebruiker zijn gas- of stookolieketel gewoon kan gebruiken tot einde levenscyclus."
"In grotere gebouwen, zoals appartementen, zijn ook de uitdagingen groter", aldus Patrick O. "Als de individuele ketels er behouden blijven, dan kijken we in de richting van biobrandstoffen. Kiest men voor een centrale stookplaats, dan zijn warmtepompen een logische optie. Al is de sww-productie dan niet zo evident. De technieken bestaan wel, maar zijn op vandaag nog niet erg matuur."
Maarten Van Haute (Q8): "Er moeten oplossingen worden gezocht waarbij de gebruiker zijn gas- of stookolieketel kan gebruiken tot einde levenscyclus"
"Er zijn vandaag voldoende CO2-neutrale en CO2-negatieve brandstoffen beschikbaar", aldus Van Haute. "Denk aan HVO, waarvan binnenkort grote volumes uit Scandinavië op de Europese markt zullen komen. Daar hangt echter wel een hoger prijskaartje aan vast, en voor de consument ligt de aanschaf ervan bijgevolg moeilijker. Veel bedrijven kunnen zich dat echter wel permitteren en hebben meer geld ter beschikking om hun business te decarboniseren. De focus moet dus eerst op bedrijven liggen."
Welke brandstoffen komen in aanmerking?
Binnenkort eerste waterstofketel op de markt
Momenteel pionieren Bosch Thermotechnology en Remeha met openbare demonstraties die gebruikmaken van 100% waterstoftoepassingen. "Als je kijkt naar de huishoudelijke markt, dan zijn diverse van onze cv-ketels nu al geschikt om 20% waterstof bij te mengen", aldus Yves Vanpoucke, commercieel directeur van Remeha. "Zo zouden we al direct zo'n 8% CO2-reductie kunnen realiseren."
Yves Vanpoucke (Remeha): "Door gasketels te laten werken op een mengsel met 20% waterstof, kunnen we al direct 8% CO2-reductie realiseren"
"De volledig waterstofgestookte ketels passen we voorlopig alleen toe in pilotprojecten, maar eind 2023 hopen we de waterstof-cv-ketel al op de markt te brengen", aldus Vanpoucke. "Verder zetten we ook in op cv-ketels die in eerste instantie werken op aardgas en later eenvoudig zijn om te zetten naar waterstof: de 100% H2-ready ketels."
"Waterstof heeft immers belangrijke voordelen", aldus Walter Van Dael, managing director van Bosch Thermotechnology. "Groene waterstof is CO2-vrij en kan net als aardgas in samengeperste of vloeibare vorm opgeslagen worden. Er zijn weinig renovatiemaatregelen nodig aan het gebouw, en de waterstofketel is qua dimensionering gelijkaardig aan een ketel op gas. Minpunten vandaag zijn de beperkte productie en de prijs die tot 8 maal hoger ligt dan voor aardgas."
Waterstofketels zullen binnenkort beschikbaar zijn op de markt.
Biofuels en biogas vragen weinig tot geen modificaties
Biofuels bestaan al geruime tijd, maar worden nog niet frequent gebruikt. "De technologie die dient aangewend te worden voor het verbranden van biobrandstoffen verschilt nochtans weinig tot niet van de klassieke toestellen en biedt dus een bedrijfszekere werking", aldus Bruno De Wilde, technical manager bij Weishaupt. "Behalve een aangepaste vlamdetectie in de brander, zijn er geen verdere modificaties nodig. Verder zien we ook veel opportuniteiten in een mix van biofuels met klassieke fossiele brandstoffen."
Bruno De Wilde (Weishaupt): "Behalve een aangepaste vlamdetectie in de brander, zijn er geen verdere modificaties nodig bij gebruik van biofuels"
"Biomethaan is eveneens een belangrijke piste", aldus Dirk Focroul, product manager Green Gas bij Fluxys. "Biomethaan is koolstofneutraal en aardgascompatibel. Het kan zonder beperkingen worden vervoerd in de bestaande aardgasnetten."
"Dat aardgas bio wordt, is een mooi perspectief", bevestigt Didier Hendrickx, public affairs manager bij gas.be. "Het is een goed alternatief om ook de moeilijke delen van de markt te dekken."
Biopropaan een-op-een uitwisselbaar
Jean-Luc Verstraeten, voorzitter van de Federatie Butaan Propaan (FeBuPro): "Met biopropaan hebben we een hernieuwbaar product klaar voor offgrid toepassing. Biopropaan is moleculair 100% identiek aan conventioneel propaan, en dus compleet uitwisselbaar. Het product is er, de kwaliteit is er en de eenvoud is er voor de toestelfabrikant en installateur. Nu moeten we ons houden aan het prijsplafond voor conventioneel propaan, terwijl de productie van biopropaan duurder is. Wat we missen is een kader en een prijs voor biopropaan."
Wat denkt de installateur?
Installateur Luc Laconte van Laconte L&C° kaart twee uitdagingen aan voor de installateurs. "We moeten opleidingen volgen om bij te blijven met de nieuwe technieken, maar mogen ook de bestaande technieken niet uit het oog verliezen. Oude installaties moeten immers worden onderhouden en hersteld."
Installateur Luc Laconte: "We moeten erover waken dat er niet te veel certificaten uit de grond worden gestampt"
"Wel moeten we erover waken dat er niet te veel certificaten uit de grond worden gestampt. Soms moeten wij als installateur tien certificaten halen om onze werken te kunnen uitvoeren. Ik ben alvast blij dat de biobrandstoftechnologie gelijkaardig blijft, en dus makkelijk kan worden geïntegreerd in de erkenning tot technicus vloeibare brandstoffen en gastechnieken. Maar voor waterstof komt er hoogstwaarschijnlijk wel een nieuw certificaat."
"Ook de beperkte toevoer van personeel uit scholen baart ons zorgen. We moeten het beroep opnieuw sexy maken. Of mensen omscholen uit andere sectoren waar het niet zo goed gaat als in de onze."
Bron: Sanilec