De uitdagingen voor ons energielandschap op een rijtje
Verwarmen met een lage CO2-uitstoot is de toekomst. De warmtepomp scoort op dat vlak zeer goed. Maar hoe duurzaam is onze elektriciteitsproductie? En welke alternatieven zijn er nog voor de warmtepomp? Op die vragen trachtten academici en HVAC-specialisten op dinsdag 28 mei 2024 een antwoord te geven tijdens de algemene vergadering van BtecCH, kenniscentrum in verwarmings- en koeltechnieken.
Het is vandaag zaak om de elektriciteitsproductie op te schroeven, en om die productie tegelijkertijd te verduurzamen door bij de opwekking zo laag mogelijke CO2-emissies na te streven
De uitdagingen in ons (energie)landschap
“Onze energievoorziening is een en-en-verhaal en zal dat in de toekomst ook blijven”, aldus MR-Kamerlid Marie-Christine Marghem. “Verschillende oplossingen moeten worden gecombineerd. Enkel zo kunnen we een solide energiebevoorrading aanbieden.”
“De elektriciteitsvraag is door de elektrificatie van onze samenleving groeiende. Het is vandaag zaak om de elektriciteitsproductie op te schroeven, en om die productie tegelijkertijd te verduurzamen door bij de opwekking zo laag mogelijke CO2-emissies na te streven”, aldus Marie-Christine Marghem.
“Vandaag wordt ongeveer 40% van onze elektriciteit geproduceerd door kerncentrales en 20% via de verbranding van gas, biomassa, e.d.”, aldus professor Jean-François Vallée (Université de Mons). “In 2021 was dat nog 50% door kerncentrales en 30% via verbranding van brandstoffen.”
“We zien een duidelijke en snelle verschuiving richting zelfproductie. Het aandeel zon en wind stijgt, en dat is ook nodig, want de capaciteitsterugval van de kerncentrales moet worden opgevangen.”
“Dergelijke verschuiving brengt als vanzelfsprekend een aantal uitdagingen met zich mee”, aldus professor Vallée.
- “Lukt het om op een hernieuwbare manier evenveel energie te produceren als met onze huidige nucleaire vloot?”
- “Kan het gebruik van brandstoffen worden vermeden bij een volledige uitfasering van kernenergie?”
- “Als het aandeel hernieuwbare energie in de elektriciteitsproductie groter wordt, wordt ook het aanbod wispelturiger. Hoe laten we de klant zijn vraag beter afstemmen op het grillige aanbod?”
- “Welke impact heeft meer zelfconsumptie op de elektriciteitsrekening? Kunnen lokale modellen voor zelfconsumptie een oplossing zijn?”
- Hoe gaan de netwerkbeheerders om met de veranderende elektriciteitsproductie en de toename van interconnecties? Hoe slagen ze erin om de historisch passieve netwerken om te zetten naar actievere netwerken?”
Kernenergie, wind, waterstof of zonne-energie?
Professor Vallée ziet de rol van kernenergie niet helemaal op de achtergrond verdwijnen. “Kernenergie heeft zijn voordelen en er zijn in de sector momenteel tal van innovaties die nucleaire energie in de toekomst duurzamer zullen maken.”
“Bijna 20% van de elektriciteitsvraag wordt in België door windenergie gedekt”, aldus professor Wim De Waele (Universiteit Gent). “3,2 GW wordt op het land opgewekt en 2,26 GW in de Noordzee. Het is de bedoeling om de offshore productie in de toekomst nog op te drijven tot 5,8 GW in 2030. We zien ook dat de prijs per MWh voor offshore windenergie alsmaar daalt doordat de performantie van de windinstallaties steeds groter wordt.”
“Uit onderzoek blijkt dat 25% van onze totale elektriciteitsproductie kan worden gegenereerd in de Noordzee. Dus er is nog veel potentieel. Onder andere door de uitbouw van nieuwe zones. Denk maar aan het energie-eiland Prinses Elisabeth van 281 km² met een productie van 3,15 tot 3,5 GW. Maar evenzeer door de levensduur van verouderde installaties op te voeren of door drijvende windparken een kans te geven.”
“Waterstof moet zeker ook in overweging worden genomen als kandidaat in de elektriciteitsmix. Het is niet alleen een brandstof, maar ook een energiegrondstof voor elektriciteit”, aldus professor Wim De Waele.
“Al zijn er ook wat beperkingen aan verbonden. Denk aan de niet altijd zo groene productie van waterstof en de uitdagingen inzake transport zoals de lage dichtheid, hoge ontvlambaarheid en waterstofverbrossing van metalen. Maar voor ons land is vooral de beperkte productiecapaciteit een probleem.”
“Er zal in de toekomst dan ook sterk worden ingezet op de import van waterstof met de uitbouw van een Europees transportnetwerk. Met als doel een interconnectie met Duitsland, Frankrijk en Nederland tegen 2028 en 1200 km pijpleidingen tegen 2050.”
“Waterstof zal in eerste instantie zijn toepassing vinden in de luchtvaart, scheepvaart en in de chemie- en staalindustrie. Het is ideaal om energie-intensieve industrieën zoals de staal- en chemie-industrie koolstofarm te maken”, aldus professor Wim De Waele.
Ook de evoluties op solarvlak staan niet stil. “Er wordt volop onderzoek verricht naar verf met een fotovoltaïsche werking”, aldus professor Jean-Michel Nunzi (Queen’s University, Canada). “En ook de samenstelling van de panelen nemen we onder de loep. Hout bijvoorbeeld blijkt een beloftevolle rug voor zonnecellen te zijn. Hout is een zeer goede CO2-opslag als het niet wordt verbrand maar constructief wordt gebruikt.”
“Verder zijn we ook op zoek naar manieren om de opwarming van de aarde tegen te gaan”, aldus professor Jean-Michel Nunzi. “Radioactieve koeling biedt veel mogelijkheden, waarbij overdag wordt gekoeld door de zonne-energie op bepaalde ondergronden te laten reflecteren waardoor het broeikaseffect wordt tegengegaan.”
Hernieuwbare brandstoffen ter ondersteuning?
“De CO2-emissies van de verwarmingssector doen zakken, is onze grootste ambitie”, aldus Werner Neuville, general manager van BtecCH: “We moeten echter realistisch zijn. Niet iedereen kan investeren in energetische renovatie en de huidige nieuwe technologieën.”
“Met BtecCH wensen we er daarom de aandacht op te vestigen dat het met hernieuwbare brandstoffen mogelijk is om snel emissies te verminderen, zonder te moeten denken aan grote renovaties. Er is over 5 jaar een winst mogelijk van 35 miljoen ton CO2 equivalent.”
“Hernieuwbare brandstoffen leveren directe resultaten want ze kunnen gebruikt worden voor alle bestaande toepassingen, zonder dat de gebruiker iets hoeft aan te passen in zijn systeem of installatie. Biodiesel, bioLNG of bioCNG, biomethaan en biopropaan zijn maar enkele voorbeelden.”
“Ook qua prijs zijn hernieuwbare brandstoffen een haalbare kaart met een meerprijs tot maximum 20% in vergelijking met de huidige prijs.”
Bron Sanilec